Autor: Natalia Woszuk

Fajans holenderski ze zbiorów Jana Jaworskiego. Motywy zdobnicze XVII–XX w.

24 kwietnia 2025
We wnętrzu oszklonej gabloty, ustawione pionowo, wsparte na złotych metalowych podpórkach trzy biało-kobaltowe talerze. Od lewej dwa talerze w lustrach których wykonano drukiem podszkliwnym niebieskie pejzaże ukazujące zamki europejskie. Pierwszy z lewej ukazuje zamek Wartburg – Turyngia, Niemcy, jest to zamek warownia z palatium, wysoką trójkondygnacyjną wieżą o rzucie prostokąta zakończoną krenelażem oraz dobudówkami z wykuszem. Zamek otaczają korony drzew. Kołnierz zdobiony dekoracją w postaci kwiatów i liści. Środkowy talerz prezentuje w swym lustrze zamek w Malborku, z widocznym zamkiem wysokim i średnim oraz murami obronnymi z dwoma niskimi wieżami. Przed zamkiem tafla wody, rzeki Nogat. Kołnierz zdobiony analogicznie dekoracją w postaci kwiatów i liści. Oba talerze pochodzą z wytwórni D.W.R. Holandia Delft i są datowane na 1982 r. Ostatni z talerzy ustawionych w rzędzie, po prawej przygotowany został na otwarcie hotelu „Amstel-Amsterdam”, w lustrze odwzorowana zwarta bryła górującego nad niskimi kamienicami hotelu. Na dachu budynku powiewają flagi. Hotel wybudowany został na skraju kanału a droga do niego wiedzie szerokim reprezentacyjnym mostem z arkadami. Kołnierz w górnej części zdobi napis „Amstel Hotel Amsterdam”, poniżej dekoracja złożona z girland kwiatów flankująca umiejscowiony w dole herb miasta Amsterdam. Talerz pochodzi z wytwórni Aarde werk fabriek keram „P.S.”, Holandia, Schoonhoven i datowany jest na 1930 r. Przed talerzami leżą dwa pojemniki. Z lewej owalny, spłaszczony, niewysoki z metalową pokrywą zdobiony liśćmi oraz emblematami z wiatrakami holenderskimi. Z prawej prostokątna, niska kasetka na biżuterię z fajansową pokrywką. Biało-kobaltowy wzór złożony jest z pojedynczych jak również zgrupowanych po trzy i po pięć kwiatów i linii układających się w geometryczne formy gałązek i malutkich liści. Pojemnik i kasetka na biżuterię są wykonane w technice farb podszkliwnych przez wytwórnia De Porceleyne Fles (Porcelanowa butla) Holandia Delft. Pochodzą z 1925 i 1961 r. W szkle gabloty odbija się przestrzeń ekspozycji fajansu holenderskiego, z wyraźnie widocznym zabytkowym parkietem, kominkiem oraz białym piecem kaflowym. W głębi widoczne są również inne eksponaty również należące do serii pamiętnikarskiej, są to niewielkie bibeloty, buteleczki, miniaturowe flety oraz figurka przedstawiająca dwie pasterki z koszykami.

Fajans holenderski, wystawa czasowa, gablota „Pamiątkarstwo”

We wnętrzu oszklonej gabloty, ustawione pionowo, wsparte na złotych metalowych podpórkach trzy biało-kobaltowe talerze. Od lewej dwa talerze w lustrach których wykonano drukiem podszkliwnym niebieskie pejzaże ukazujące zamki europejskie. Pierwszy z lewej ukazuje zamek Wartburg – Turyngia, Niemcy, jest to zamek warownia z palatium, wysoką trójkondygnacyjną wieżą o rzucie prostokąta zakończoną krenelażem oraz dobudówkami z wykuszem. Zamek otaczają korony drzew. Kołnierz zdobiony dekoracją w postaci kwiatów i liści. Środkowy talerz prezentuje w swym lustrze zamek w Malborku, z widocznym zamkiem wysokim i średnim oraz murami obronnymi z dwoma niskimi wieżami. Przed zamkiem tafla wody, rzeki Nogat. Kołnierz zdobiony analogicznie dekoracją w postaci kwiatów i liści. Oba talerze pochodzą z wytwórni D.W.R. Holandia Delft i są datowane na 1982 r. Ostatni z talerzy ustawionych w rzędzie, po prawej przygotowany został na otwarcie hotelu „Amstel-Amsterdam”, w lustrze odwzorowana zwarta bryła górującego nad niskimi kamienicami hotelu. Na dachu budynku powiewają flagi. Hotel wybudowany został na skraju kanału a droga do niego wiedzie szerokim reprezentacyjnym mostem z arkadami. Kołnierz w górnej części zdobi napis „Amstel Hotel Amsterdam”, poniżej dekoracja złożona z girland kwiatów flankująca umiejscowiony w dole herb miasta Amsterdam. Talerz pochodzi z wytwórni Aarde werk fabriek keram „P.S.”, Holandia, Schoonhoven i datowany jest na 1930 r. Przed talerzami leżą dwa pojemniki. Z lewej owalny, spłaszczony, niewysoki z metalową pokrywą zdobiony liśćmi oraz emblematami z wiatrakami holenderskimi. Z prawej prostokątna, niska kasetka na biżuterię z fajansową pokrywką. Biało-kobaltowy wzór złożony jest z pojedynczych jak również zgrupowanych po trzy i po pięć kwiatów i linii układających się w geometryczne formy gałązek i malutkich liści. Pojemnik i kasetka na biżuterię są wykonane w technice farb podszkliwnych przez wytwórnia De Porceleyne Fles (Porcelanowa butla) Holandia Delft. Pochodzą z 1925 i 1961 r. W szkle gabloty odbija się przestrzeń ekspozycji fajansu holenderskiego, z wyraźnie widocznym zabytkowym parkietem, kominkiem oraz białym piecem kaflowym. W głębi widoczne są również inne eksponaty również należące do serii pamiętnikarskiej, są to niewielkie bibeloty, buteleczki, miniaturowe flety oraz figurka przedstawiająca dwie pasterki z koszykami.

Wystawa czasowa „Fajans holenderski ze zbiorów Jana Jaworskiego. Motywy zdobnicze XVII–XX w.” to druga, po Muzeum Zamku w Janowcu, odsłona unikatowej w zbiorach polskich kolekcji ceramiki zebranej na przestrzeni lat przez Jędrzeja Jaworskiego (ojca obecnego właściciela).

Udostępniona w amfiladzie na parterze pałacu w specjalnie przy­gotowanych pomieszczeniach dawnego apartamentu gościnnego Za­moyskich, podkreśla ciągłość i znaczenie pasji gromadzenia artefak­tów, tak bliskiej I ordynatowi kozłowieckiemu – Konstantemu Zamoyskiemu.

Ekspozycja stanowi przegląd form i motywów zdobniczych typowych dla holenderskich wyrobów fajansowych (zwanych powszechnie „delftami”).

Ten reprezentatywny zestaw obejmuje najbardziej charaktery­styczne rodzaje naczyń dekoracyjnych i użytkowych: okazałe wazy z pokrywami – tzw. „przystrajacze szafy”, smukłe wazony „flety”, talerze, garnitury kominkowe, serwisy, jak również ka­fle i wyroby pamiątkarskie (w tym minia­turki tradycyjnych chodaków). Przewijają się popularne zdobienia: ukwiecone kosze, wzory roślinne, flora, ptaki, żaglowce, wia­traki, sceny rodzajowe, pejzaże, portrety, a także motywy inspiro­wane ceramiką dalekowschodnią.

Wśród stu dziewięćdziesięciu czterech obiektów odnaleźć można także przedmioty powstałe pod wpływem fajansu holenderskiego, wyprodukowane w Niemczech i we Włoszech.

Ekspozycja uzupełniona jest obra­zami z dawnej kolekcji kozłowiec­kiej stanowiącymi kopie malar­stwa niderlandzkiego. Obrazy poddane konserwacji i eksponowane we wnętrzach pomieszczeń gościnnych to m.in. Portret kupca z Dordrechtu Jacop Trip, kopia Marii Podlewskiej (1862-1948), wg Rembrandta Harmenszoona van Rijna - Anglia, Londyn, koniec XIX w.; Portret Jeana de Montfort, będący kopią nieznanego autora wg Anthony’ego van Dycka - Włochy, Florencja, koniec XIX w.; Autoportret, kopia wg Rembrandta Harmenszoona van Rijna z II połowy XIX w.; Autoportret, kopia wg Rubensa - Austria, Wiedeń, koniec XIX w., czy Martwa natura w typie holenderskim, niemieckiego malarza Adama Ludwika Kunza - Monachium, 1918 r.

Alert Systemowy