Święto 11 Listopada

Święto Niepodległości ustanowione zostało w okresie międzywojennym na okoliczność odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Do rangi najważniejszego święta państwowego podniesione zostało ustawą polskiego sejmu z dnia 23 kwietnia 1937 roku (Dz. U. z 1937 r. nr 33, poz. 255). Jego ustanowienie było świadectwem nawiązania do tradycyjnych wartości, takich jak patriotyzm, duma narodowa, lojalność wobec państwa oraz szczególne przywiązanie do ideałów wolności, niezależności i niepodległości.

Data dzienna, 11 listopada, bezpośrednio wiązałą się z wydarzeniami politycznymi i militarnymi rozgrywającymi się w 1918 roku w Warszawie, kiedy Rada Regencyjna przekazała brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu władzę i naczelne dowództwo nad podległymi mu wojskami polskimi. We wspomnianej ustawie sejmowej z 1937 roku zapisano: „Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości”.

Trzeba ponadto pamiętać, że w tym samym dniu we Francji, w Compiegne pod Paryżem, Niemcy podpisały zawieszenie broni kończące działania militarne Wielkiej Wojny (I wojny światowej).

W Polsce międzywojennej świętowanie niepodległości odbywało się wszędzie, począwszy od dużych miast, po małe miasteczkach i wsie na odległej prowincji. Na tę szczególną okoliczność odbywały się oficjalne uroczystości państwowe oraz barwne pokazy wojskowe, odprawiane też były uroczyste nabożeństwa w intencji ojczyzny.

W okresie II wojny światowej obchody Święta Niepodległości zostały surowo zakazane przez Niemców. Po zakończeniu wojny, święto zostało oficjalnie zniesione ustawą Krajowej Rady Narodowej z dnia 22 lipca 1945 (Dz. U. z 1945 r. nr 32, poz. 194). Powojenne władze komunistyczne ustanowiły w jego miejsce Narodowe Święto Odrodzenia Polski, obchodzone 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.

Dopiero po kilkudziesięciu latach przerwy, w 1989 roku, na skutek przemian politycznych i ustrojowych w Polsce, Święto Niepodległości ponownie znalazło się w panteonie najważniejszych rocznic i jubileuszy narodowych. Stało się także pierwszym i najważniejszym wydarzeniem w kalendarzu oficjalnych uroczystości państwowych.

Krzyż Niepodległości i Medal Niepodległości

W okresie dwudziestolecia międzywojennego zastanawiano się, w jaki sposób można upamiętnić także osoby cywilne, które działały dla sprawy odzyskania niepodległości Polski. Z inicjatywą ich uhonorowania, wystąpiła w 1928 roku Pani Aleksandra Piłsudska, żona Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Dwa lata później opublikowane zostało oficjalne Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 października 1930 r. o Krzyżu i Medalu Niepodległości (Dz. U. z 1930 r. nr 75, poz. 591). Odznaczenia te przewidziane były dla osób „…które zasłużyły się czynnie dla niepodległości Ojczyzny w okresie przed wojną światową lub podczas jej trwania, oraz w okresie walk orężnych polskich w latach 1918–1921, z wyjątkiem wojny polsko-rosyjskiej na obszarze Polski.”

Krzyż Niepodległości i Medal Niepodległości, jako odznaczenia rangi państwowej, mogły być przyznawane osobom cywilnym, które nie mogły otrzymać Orderu Wojennego Virtuti Militari czy Krzyża Walecznych.

Podpisy do fotografii:

1. Krzyż Niepodległości; replika współczesna; kolekcja prywatna
2. Medal Niepodległości (awers); kolekcja prywatna
3. Medal Niepodległości (rewers); kolekcja prywatna