Bronisława Wilimowska, „Zagospodarowanie Ziem Zachodnich” („Zagospodarowanie Ziem Odzyskanych”)

Biografia Bronisławy Wilimowskiej to gotowy scenariusz na film. Potencjał ten docenił Karol Czejarek, germanista, literaturoznawca, który pisze poświęconą jej życiu książkę. Urodziła się w roku 1909 w Petersburgu. Matką artystki była również malarka, Stanisława Paradowska-Gajewska – kobieta niezwykła, znana w świecie sztuki pod pseudonimem Stano Gai. Mieszkali w Warszawie, potem w Paryżu. „Wyjazd do Paryża był nie tylko „ucieczką” przed byłym mężem Stano Gai, matki Bronisławy Wilimowskiej, ale też przed nieuchronnie zbliżającą się I wojną światową, jak również przed „zazdrością” rodziny. Trasa wiodła przez Kraków i Krzeszowice, gdzie pożegnali się z bliskimi, dalej droga ich wiodła przez Wiedeń, w którym zatrzymali się na kilka dni. Bronia zapamiętała wyjątkowo dobrze ten pobyt w stolicy kraju Mozarta, gdyż wieczorami Stano Gai ze Stefanem Gajewskim ruszali „w miasto” – ją pozostawiając w hotelu pod opieką pokojówki (przeciwko czemu – jako mała jeszcze dziewczynka – ostro protestowała). Spokojne i pogodne miesiące, które poprzedzały wybuch wojny w 1914 roku, minęły w Paryżu bardzo szybko. A wybuch wojny wygnał Gajewskich z Paryża.”

W Paryżu Bronisława studiowała w École de Beaux-Arts. Brała w tym czasie udział zarówno w wystawach warszawskich, jak i paryskich. W roku 1930 wróciła do ukochanej Warszawy. Nazywana „piewczynią stolicy”, uwieczniła to miasto na wielu obrazach i rysunkach. Uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie pracowała w Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz w Zarządzie Głównym ZPAP, gdzie była wiceprezesem w latach 1968–1969.

Bronisława Wilimowska zmarła w Warszawie w roku 2004. Pochowana jest w kwaterze powstańczej Zgrupowania „Kryska” na warszawskich Powązkach Wojskowych.

W jej twórczości, poza Warszawą, częstym motywem są tematy związane z wojną oraz powojenną odbudową kraju. Mistrzostwo osiąga w nastrojowych pejzażach oraz widokach miast będących pamiątką z jej licznych podróży zagranicznych.

Prezentowany w listopadzie rysunek przedstawia częsty w powojennym okresie motyw tzw. Ziem Zachodnich, inaczej Ziem Odzyskanych, a więc terenów przekazanych Polsce na mocy traktatu powstałego po Konferencji w Jałcie w roku 1945. Wysiedlona ludność niemiecka zostawiła tu swoje domy, miasta, pola, swoją kulturę, w którą „weszli”, jak w nie swoje, niedopasowane buty, mieszkańcy przejętych przez ZSRR (na mocy tego samego traktatu) terenów Polski, tzw. Kresów Wschodnich. Propaganda powojennej władzy przedstawiała te ciężkie z punktu widzenia ludzkiego losu czasy często w sposób wyidealizowany, rubasznie ciepły, wręcz humorystyczny. Dobrym przykładem jest tu filmowa saga Sylwestra Chęcińskiego z roku 1967, pt.: „Sami swoi”. Prawda była taka, że aż do połowy lat 60., ludzie zamieszkujący tzw. Ziemie Odzyskane, nie mogli i nie czuli się u siebie. Cały czas nad ich trudnym życiem krążyło widmo „że Niemiec wróci i odbierze im ziemie”. Sytuacja poprawiła się zdecydowanie po roku 1965, po słynnym liście-orędziu biskupów polskich do biskupów niemieckich. Autorem i inicjatorem listu był przyszły arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek. Ziemie Odzyskane uznane zostały ostatecznie za polskie 7 grudnia 1970 roku, po podpisaniu układu Brandt-Cyrankiewicz.

Fotografie:

1. Zdjęcie portretowe Bronisławy Wilimowskiej, ok. 1957
2. Bronisława Wilimowska, „Warszawa, Zima”, 1970; olej, płótno, 35.5 cm x 50 cm
3. Bronisława Wilimowska, „Plac Trzech Krzyży”, ok.1951, tusz, ołówek, papier; 34,5 x 44,8 cm; nr inw. MPK/SW/970; przekaz CBWA w Warszawie 1965Bronisława
4. Bronisława Wilimowska, „Stado I”I, olej, płótno naklejone na tekturę, 40 cm x 50 cm
5. Bronisława Wilimowska,” Pejzaż z Hiszpanii II”, 1971, olej, płótno; 40 cm x 80 cm
6. Bronisława Wilimowska w swojej pracowni, przygotowanie obrazów do wystaw, zdjęcie z lat 80.
7. Bronisława, Wilimowska, „Zagospodarowanie Ziem Zachodnich” („Zagospodarowanie Ziem Odzyskanych”), ok.1952, węgiel, papier; 39x49 cm; nr inw. MPK/SW/489, przekaz CBWA w Warszawie 1962