Czytanie performatywne „Wspomnień” Generałowej Jadwigi Zamoyskiej

16 grudnia 2023 r. w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce odbędzie się czytanie performatywne „Wspomnień” Generałowej Jadwigi Zamoyskiej – kobiety wybitnej, patriotki, działaczki społecznej i edukacyjnej oraz autorki programu wychowania poprzez pracę.

Wybrane fragmenty wspomnień przeczyta Teresa Filarska – aktorka dramatyczna, przez większość kariery zawodowej związana z Teatrem im. Juliusza Osterwy w Lublinie, znana m.in. ze słuchowiska Grażyny Lutosławskiej „Bazarek” w Radiu Lublin.

Fragmenty pamiętników opracował i wyreżyserował Bartłomiej Miernik (Fundacja Banina)

Czytanie odbędzie się dwukrotnie, o godzinie 12:00 oraz 14:00, w Teatralni (I piętro).

Wstęp wolny. Wymagana rezerwacja telefoniczna 81 852 83 10 lub mailowa rezerwacja@muzeumzamoyskich.pl

Jadwiga z Działyńskich Zamoyska w swoim życiu łączyła kilka epok dziejów Polski. Urodziła się 4 lipca 1831 roku w Warszawie. Była córką Gryzeldy Celestyny z Zamoyskich i Adama Tytusa Działyńskich. Ojciec wpoił jej miłość do ojczyzny, tradycji i nauki. Był też jej pierwszym nauczycielem, a matka – przewodnikiem duchowym. Kształciła się w domu pod kierunkiem prywatnych nauczycielek, Wandy Żmichowskiej i Angielki Anny Birt. Jadwiga otrzymała wykształcenie typowe dla córek ziemiańskich w poł. XIX w. Uczyła się: geografii, literatury, historii, rysunku, gry na klawikordzie. Miała wyjątkowy talent lingwistyczny – opanowała kilka języków obcych: angielski, francuski, hiszpański, szwedzki i perski. Dużą wagę przywiązywała też do nauki i doskonalenia języka polskiego.

W 1852 roku Jadwiga wyszła za mąż za brata swojej matki, późniejszego generała, Władysława Zamoyskiego, polityka konserwatywnego związanego z Hôtel Lambert. Urodziła mu czworo dzieci: Władysława, Witolda, Marię, przedwcześnie zmarłą, oraz drugą córkę, także Marię. Po wyjściu za mąż Jadwiga Zamoyska zamieszkała w Paryżu. Brała udział we wszystkich formach działalności politycznej męża. Dokonywała korekty artykułów i przemówień generała, zbierała wycinki prasowe dotyczące spraw polskich. Przepisywała i redagowała korespondencję męża. Towarzyszyła mężowi w podróżach politycznych, m.in. do Turcji i Wielkiej Brytanii.

Po śmierci Władysława Jadwiga Zamoyska pozostała na emigracji i postanowiła resztę życia poświęcić pracy dla kraju. Nawiązując do haseł zakładania stowarzyszeń religijnych, bez obowiązku składania ślubów zakonnych, utworzyła „szkołę życia chrześcijańskiego”. Swoją ideę mogła zrealizować po śmierci brata, Jana Działyńskiego, i przejęciu dóbr kórnickich w Wielkopolsce przez jej syna, Władysława Zamoyskiego, któremu bardzo pomagała, m.in. w 1880 roku w jego w imieniu przejmowała majątek kórnicki i pomagała w jego zarządzaniu. Interesowała się wszystkimi formami działalności syna. W roku 1881 powróciła do Kórnika i rok później założyła tu Szkołę Domowej Pracy Kobiet, częściej zwaną Zakładem Kórnickim. Była to pierwsza szkoła gospodarcza na ziemiach polskich. W 1885 roku Jadwiga Zamoyska została objęta tzw. ustawami bismarckowskimi i wydalona z Prus jako obywatelka Francji. Przeniosła wówczas szkołę do Lubowli na Spiszu, potem do Kalwarii Zebrzydowskiej, a w 1889 roku, po nabyciu poprzez licytację dóbr zakopiańskich przez jej syna Władysława Zamoyskiego, siedzibę dla swojej szkoły znalazła w zakopiańskich Kuźnicach. Szkoła istniała do 1949 roku, do czasu, gdy wraz ze wszystkimi zabudowaniami przejęło ją Ministerstwo Rolnictwa.

Szkoła Jadwigi Zamoyskiej zyskała poparcie władz kościelnych oraz duże zainteresowanie w społeczeństwie. Program nauczania obejmował przede wszystkim wychowanie religijne i zajęcia praktyczne z szycia, haftu i gotowania, ale także zajęcia z rysunków, literatury, geografii, historii Polski oraz naukę śpiewu. Umożliwiła też kilku tysiącom absolwentek nie tylko zdobycie nowoczesnej wiedzy o prowadzeniu gospodarstwa domowego, ale uzyskanie głębokiej formacji religijnej (w tym znajomość i umiejętność czytania Pisma Świętego), kształtowanie patriotyzmu oraz przygotowanie do wychowania własnych dzieci.