Konstanty Zamoyski

Konstanty Zamoyski (1846–1923), I ordynat kozłowiecki, urodził się w Warszawie jako drugie dziecko Jana i Anny z Mycielskich. Dzieciństwo i młodość spędził we Francji, w Auteuil pod Paryżem, gdzie Zamoyscy mieli dom w osiedlu Villa Montmorency. Kształcił się pod okiem prywatnych nauczycieli, a w 1865 roku rozpoczął naukę w seminarium w Orleanie, w klasie filozofii i uczęszczał na wykłady z chemii, fizyki, arytmetyki, łaciny, greki i literatury. Do egzaminu maturalnego (bakalaureat) przystępował co najmniej dwukrotnie w 1866 roku w Akademii w Clermont-Ferrand, ale, zdaje się, bez rezultatu.
 

Te niepowodzenia na polu naukowym miały zapewne wpływ na decyzję o powrocie do Polski i zajęcie się rolnictwem. W 1867 roku Konstanty Zamoyski, podróżując przez Wielkopolskę i odwiedzając tam rodzinę, przybył do Warszawy, gdzie trafił pod opiekę Tomasza Zamoyskiego, który umieścił go w kancelarii ordynacji zamojskiej jako praktykanta, a w następnym roku we wzorowym majątku swego brata Józefa w Starej Wsi (obecnie Kołbiel). Konstanty zapoznał się także ze stanem interesów swego ojca, zwłaszcza majątku Kozłówka, który stopniowo przejmował. Ostatecznie odbyło się to w 1870 roku, po ślubie młodego Zamoyskiego z Anielą Potocką z linii chrząstowskiej, córką Tomasza i Wandy z Ossolińskich. Żona wniosła mu w posagu posiadłość Foksal w Warszawie, którą Zamoyski podzielił na działki i korzystnie sprzedał, a zostawiwszy sobie najatrakcyjniejszą część na końcu ulicy, wzniósł tam pałac wg projektu Leandra Marconiego.
 

Większość życia Konstantego Zamoyskiego upłynęła na przykładnym gospodarowaniu w swych dobrach i upiększaniu siedziby w Kozłówce. O jego działalności publicznej niewiele wiadomo, prawdopodobnie niezbyt się w nią angażował. W 1878 roku wybrany został do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego na wiceprezesa przyszłych wyborów przy Dyrekcji Szczegółowej w Lublinie. W latach 1889–1892 był również kuratorem ordynacji zamojskiej i opiekunem małoletniego ordynata Maurycego Zamoyskiego.
 

Jego prawdziwe zainteresowania koncentrowały się wokół sztuki i muzyki. Zgromadził specyficzną kolekcję malarstwa, składającą się w większości z kopii portretów rodzinnych i dzieł wielkich mistrzów, posiadał duży zbiór (ponad 1500) rolek do pianoli i organoli z nagraniami muzyki klasycznej, kolekcję fotografii, a w młodości zbierał także numizmaty.
 

W 1903 roku, po wieloletnich staraniach, założył ordynację kozłowiecką, obejmującą 7650 ha, a także pałace w Kozłówce i w Warszawie. Całe życie rozbudowywał i doposażał swą siedzibę. Przebudowa kozłowieckiej rezydencji, trwająca od 1897do 1911 roku, przemieniła skromne, XVIII-wieczne założenie w prawdziwie wielkopańską rezydencję. Mimo iż wystrojem nawiązywała ona do minionych wieków, wyposażona została w nowoczesne urządzenia, takie jak wodociąg i kanalizacja oraz centralne ogrzewanie, zainstalowane w kaplicy.
 

Zamoyscy nie dochowali się potomków i na dziedzica ordynacji hrabia wyznaczył swego stryjecznego brata z najmłodszej gałęzi rodu, Adama Zamoyskiego. Zmarł w 1923 roku i pochowany został obok żony, w kaplicy grobowej na cmentarzu w Kamionce, którą wzniósł w 1890 roku.