1. Strona główna
  2. Ekspozycje
  3. Czasowe
  4. W ramie zamknięte 2023
  5. Mieczysław Kościelniak, „Bitwa w Lasach Janowskich”
Autor: Ewelina Stanek – Piechowicz

Mieczysław Kościelniak, „Bitwa w Lasach Janowskich”

1 czerwca 2023
Grafika Mieczysława Kościelniaka, zatytułowana „Bitwa w Lasach Janowskich”, przedstawia moment natarcia niemieckich czołgów na grupę partyzantów. Scena rozgrywa się w lesie, na polanie wśród wysokich, pełnych zieleni drzew. Podzielona diagonalnie na dwie części od lewej do prawej strony, w centrum symbolicznie przełamane drzewo podkreśla dramatyzm sceny. Kompozycji dopełniają przedstawienia kłębiących się dymów z palącego się niemieckiego czołgu w lewej części obrazu oraz pożaru lasu w części lewej, spowodowanego nalotem samolotów przedstawionych w prawym, górnym rogu obrazu.

Mieczysław Kościelniak, „Bitwa w Lasach Janowskich”, 1952; tusz, papier, 56,5 x 94 cm, nr inw. MPK/SW/353

Grafika Mieczysława Kościelniaka, zatytułowana „Bitwa w Lasach Janowskich”, przedstawia moment natarcia niemieckich czołgów na grupę partyzantów. Scena rozgrywa się w lesie, na polanie wśród wysokich, pełnych zieleni drzew. Podzielona diagonalnie na dwie części od lewej do prawej strony, w centrum symbolicznie przełamane drzewo podkreśla dramatyzm sceny. Kompozycji dopełniają przedstawienia kłębiących się dymów z palącego się niemieckiego czołgu w lewej części obrazu oraz pożaru lasu w części lewej, spowodowanego nalotem samolotów przedstawionych w prawym, górnym rogu obrazu.

Grafika Mieczysława Kościelniaka pt. „Bitwa w Lasach Janowskich” przedstawia scenę z bitwy będącej kulminacyjnym momentem walk toczonych w czerwcu 1944 roku na Lubelszczyźnie – w Lasach Janowskich, w Lasach Lipskich oraz w Puszczy Solskiej. Nazywana Bitwą na Porytowym Wzgórzu, największa bitwa partyzancka na ziemiach polskich, była wynikiem akcji Sturmwind I, związanej z zabezpieczeniem przez wojska niemieckie zaplecza zbliżającego się frontu wschodniego. Siły niemieckie uczestniczące w akcji ocenia się na około 30 tysięcy żołnierzy. 14 czerwca 1944 roku okrążone polskie i radzieckie oddziały partyzanckie (ok. 3 tysięcy żołnierzy), pod dowództwem ppłk. Nikołaja Prokopiuka, po całodziennej bitwie w Lasach Janowskich zdołały wyjść z zasadzki i przedarły się do Puszczy Solskiej. Dalsza walka zakończyła się klęską oddziałów partyzanckich 25 czerwca. Wielu z walczących zginęło lub zostało wziętych do niewoli w okolicy wsi Osuchy i trafiło do obozów koncentracyjnych. Ci, którym udało się wydostać z okrążenia, kontynuowali walkę do końca niemieckiej okupacji. W roku 1974, w 30. rocznicę tamtych wydarzeń, odsłonięto pomnik, autorstwa wybitnego polskiego rzeźbiarza Bolesława Chromego, poświęcony pamięci walczących za wolność partyzantów. Walki te zostały także upamiętnione po roku 1990 na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem „Lasy Janowskie i Puszcza Solska 9 –25.VI.1944”. 

W grafice Kościelniaka zwraca uwagę dynamiczna kompozycja – przeciwstawienie dwóch napierających na siebie sił z symboliczną dominantą w postaci złamanego drzewa. Kadrowanie bliskie jest stylistyce reporterskiej, a wibrująca, dynamicznie prowadzona kreska pozwala artyście uchwycić „na gorąco” moment natarcia hitlerowskich czołgów na polskie oddziały partyzanckie – niemal czujemy ruch, napięcie i grozę tej sceny. Praca ta była prezentowana na wystawie z okazji X-lecia PPR w Warszawie (1952 r.) oraz w Kozłówce na wystawie pt. „Na straży polskich granic” (1984 r.).

Mieczysław Kościelniak (1912–1993) był malarzem, grafikiem, ilustratorem książek, honorowym członkiem PEN Clubu. Urodził się jako jedno z ośmiorga dzieci w rodzinie kolejarskiej, w Kaliszu. O tym, że chce zostać artystą wiedział od dzieciństwa – dzięki determinacji i uporowi dostał się na krakowską Akademię Sztuk Pięknych. W 1936 roku uzyskał dyplom w pracowni Józefa Mehoffera, który wcześnie poznał się na talencie młodego adepta sztuki i pomógł mu go rozwijać.

Opus vitae Mieczysława Kościelniaka jest zbiór około trzystu rysunków – ilustracji życia codziennego w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, do którego trafił po aresztowaniu w 1941 roku (nr obozowy 15261). Dokumentując hitlerowskie bestialstwo pozostawił bezcenne memento dla przyszłych pokoleń. Kościelniak ryzykował swoim życiem, ale jego rysunki trafiały za bramy obozu razem z brudną bielizną.

Przez styl artysty przebija niezwykła wrażliwość oraz mistrzowska umiejętność przekazania szerokiej gamy emocji w trudnej technice grafiki warsztatowej oraz rysunku.

W kozłowieckich zbiorach sztuki współczesnej znajduje się także inna grafika Mieczysława Kościelniaka, akwaforta z 1951 roku, pt. „Odbudowa Warszawy”.
 

Źródła: Wikipedia, https://ustka.travel/a918-mieczyslaw-koscielniak.html, http://www.mieczyslawkoscielniak.com/, https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/2690619,mieczyslaw-koscielniak-dokumentalista-obozow-zaglady; https://sztuka.agraart.pl/autor/licytacje/2678/mieczyslaw-koscielniak; https://desa.pl/pl/artysci/mieczyslaw-koscielniak/; „Kurier Lubelski”, 10.09.2022 r. [dostęp 15–26.05.2023 r.]


Zdjęcia:

  1. Mieczysław Kościelniak, „Bitwa w Lasach Janowskich”, 1952; tusz, papier, 56,5 x 94 cm, nr inw. MPK/SW/353
  2. Pomnik upamiętniający walki partyzanckie na Porytowym Wzgórzu, Bolesław Chromy, 1974, fot. Bogdan Nowak, Kurier Lubelski, 10.09.22 r.; https://kurierlubelski.pl/wyprawa-na-porytowe-wzgorze-zobaczymy-partyzancki-cmentarz-oraz-dzika-unikatowa-przyrode/ar/c5-16822361 (dostęp z dn. 26.05.2023 r.)
  3. Mieczysław Kościelniak, „Autoportret”; tusz lawowany; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mieczys%C5%82aw-Ko%C5%9Bcielniak.jpg (dostęp z dn. 26.05.2023 r.)
  4. Mieczysław Kościelniak, rysunek z cyklu powstałego w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau; https://ustka.travel/a918-mieczyslaw-koscielniak.html (dostęp z dn. 26.05.2023 r.)
  5. Mieczysław Kościelniak, „Odbudowa Warszawy”, 1951; akwaforta, papier r., 35 x 47 cm, nr inw. MPK/SW/354
Grafika Mieczysława Kościelniaka, zatytułowana „Bitwa w Lasach Janowskich”, przedstawia moment natarcia niemieckich czołgów na grupę partyzantów. Scena rozgrywa się w lesie, na polanie wśród wysokich, pełnych zieleni drzew. Podzielona diagonalnie na dwie części od lewej do prawej strony, w centrum symbolicznie przełamane drzewo podkreśla dramatyzm sceny. Kompozycji dopełniają przedstawienia kłębiących się dymów z palącego się niemieckiego czołgu w lewej części obrazu oraz pożaru lasu w części lewej, spowodowanego nalotem samolotów przedstawionych w prawym, górnym rogu obrazu.

Mieczysław Kościelniak, „Bitwa w Lasach Janowskich”, 1952; tusz, papier, 56,5 x 94 cm, nr inw. MPK/SW/353

Grafika Mieczysława Kościelniaka, zatytułowana „Bitwa w Lasach Janowskich”, przedstawia moment natarcia niemieckich czołgów na grupę partyzantów. Scena rozgrywa się w lesie, na polanie wśród wysokich, pełnych zieleni drzew. Podzielona diagonalnie na dwie części od lewej do prawej strony, w centrum symbolicznie przełamane drzewo podkreśla dramatyzm sceny. Kompozycji dopełniają przedstawienia kłębiących się dymów z palącego się niemieckiego czołgu w lewej części obrazu oraz pożaru lasu w części lewej, spowodowanego nalotem samolotów przedstawionych w prawym, górnym rogu obrazu.
Pomnik ku czci poległych powstańców, autorstwa wybitnego polskiego rzeźbiarza Bolesława Chromego, przedstawia przeskalowane sylwetki pięciu partyzantów posadowione na szerokiej platformie – postumencie z kamienia. Postacie ukazane są w biegu – uciekają, odzież rozwiewa im wiatr. Pomiędzy postaciami artysta wyobraził w formie rzeźbiarskiej symboliczną formę jak po wybuchu bomby – to rodzaj pomnika w pomniku – strzelista forma wyskakuje do nieba niczym promień nieśmiertelności pomordowanych i jutrzenka nadziei dla żywych.

Pomnik upamiętniający walki partyzanckie na Porytowym Wzgórzu, Bolesław Chromy, 1974, fot. Bogdan Nowak, Kurier Lubelski, 10.09.22 r.; https://kurierlubelski.pl/wyprawa-na-porytowe-wzgorze-zobaczymy-partyzancki-cmentarz-oraz-dzika-unikatowa-przyrode/ar/c5-16822361 (dostęp z dn. 26.05.2023 r.)

Pomnik ku czci poległych powstańców, autorstwa wybitnego polskiego rzeźbiarza Bolesława Chromego, przedstawia przeskalowane sylwetki pięciu partyzantów posadowione na szerokiej platformie – postumencie z kamienia. Postacie ukazane są w biegu – uciekają, odzież rozwiewa im wiatr. Pomiędzy postaciami artysta wyobraził w formie rzeźbiarskiej symboliczną formę jak po wybuchu bomby – to rodzaj pomnika w pomniku – strzelista forma wyskakuje do nieba niczym promień nieśmiertelności pomordowanych i jutrzenka nadziei dla żywych.
Autoportret artysty Mieczysława Kościelniaka, ujęcie trzy czwarte, delikatne, utrzymane w ciepłej sepii, przedstawia artystę w wieku średnim, w eleganckiej marynarce i krawacie. Spojrzenie poważne, dojrzałe, twarz szlachetna, przystojna.

Mieczysław Kościelniak, „Autoportret”; tusz lawowany; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mieczys%C5%82aw-Ko%C5%9Bcielniak.jpg (dostęp z dn. 26.05.2023 r.)

Autoportret artysty Mieczysława Kościelniaka, ujęcie trzy czwarte, delikatne, utrzymane w ciepłej sepii, przedstawia artystę w wieku średnim, w eleganckiej marynarce i krawacie. Spojrzenie poważne, dojrzałe, twarz szlachetna, przystojna.
Rysunek z czasów, gdy Mieczysław Kościelniak przebywał w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau i pod groźbą natychmiastowej kary śmierci dokumentował obozowy koszmar. Praca przedstawia wychudzonych więźniów podczas katorżniczej pracy. Więźniowie wożą ciężkie, przeładowane taczki uwijają się, pomimo wycieńczenia, są poganiani i bici przez pilnujących strażników – oprawców.

Mieczysław Kościelniak, rysunek z cyklu powstałego w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau; https://ustka.travel/a918-mieczyslaw-koscielniak.html (dostęp z dn. 26.05.2023 r.)

Rysunek z czasów, gdy Mieczysław Kościelniak przebywał w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau i pod groźbą natychmiastowej kary śmierci dokumentował obozowy koszmar. Praca przedstawia wychudzonych więźniów podczas katorżniczej pracy. Więźniowie wożą ciężkie, przeładowane taczki uwijają się, pomimo wycieńczenia, są poganiani i bici przez pilnujących strażników – oprawców.
zwykle ciepła w wyrazie grafika Mieczysława Kościelniaka, zatytułowana „Odbudowa Warszawy”, przedstawiaj młodą mamę w odświętnej sukience i upiętych w koński ogon włosach z dwojgiem dzieci – młodsze, około trzyletnie dziecko trzyma na rękach – obok stoi wózek, drugie starsze, około ośmioletnie bawi się na brzegu Wisły po praskiej stronie, w oddali na drugim brzegu widać zabudowę Starego Miasta.

Mieczysław Kościelniak, „Odbudowa Warszawy”, 1951; akwaforta, papier r., 35 x 47 cm, nr inw. MPK/SW/354

zwykle ciepła w wyrazie grafika Mieczysława Kościelniaka, zatytułowana „Odbudowa Warszawy”, przedstawiaj młodą mamę w odświętnej sukience i upiętych w koński ogon włosach z dwojgiem dzieci – młodsze, około trzyletnie dziecko trzyma na rękach – obok stoi wózek, drugie starsze, około ośmioletnie bawi się na brzegu Wisły po praskiej stronie, w oddali na drugim brzegu widać zabudowę Starego Miasta.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników Dowiedz się więcej

Alert Systemowy