1. Strona główna
  2. Ekspozycje
  3. Czasowe
  4. W ramie zamknięte 2023
  5. Ignacy Witz „Kułak”
Autor: Ewelina Stanek – Piechowicz

Ignacy Witz „Kułak”

1 sierpnia 2023
Zdjęcie obrazu miesiąca – zatytułowane „Kułak”, autor Ignacy Witz. Tytułowy wróg ludu, czyli Kułak, przedstawiony wśród worków ze zbożem, które chce ukryć przed władzą ludową. Postać przechylona, jakby symbolicznie „chyląca się ku upadkowi”. Całość kontrastowa – ciemno ubrana postać z obowiązkowymi atrybutami przedwojennej rzeczywistości, takimi jak kamizelka czy zegarek z dewizką – na jasnym tle zbudowanym przestrzennie przez piętrzące się worki – prawa strona ucieka tłem w symboliczną nicość, niebyt. Twarz Kułaka niesympatyczna, oczy wytrzeszczone, braki w uzębieniu prezentują widok upadku fizycznego i moralnego dawnego obszarnika.

Ignacy Witz, „Kułak”, 1950; tempera, tektura; 39 x 78 cm; MPK/SW/508

Zdjęcie obrazu miesiąca – zatytułowane „Kułak”, autor Ignacy Witz. Tytułowy wróg ludu, czyli Kułak, przedstawiony wśród worków ze zbożem, które chce ukryć przed władzą ludową. Postać przechylona, jakby symbolicznie „chyląca się ku upadkowi”. Całość kontrastowa – ciemno ubrana postać z obowiązkowymi atrybutami przedwojennej rzeczywistości, takimi jak kamizelka czy zegarek z dewizką – na jasnym tle zbudowanym przestrzennie przez piętrzące się worki – prawa strona ucieka tłem w symboliczną nicość, niebyt. Twarz Kułaka niesympatyczna, oczy wytrzeszczone, braki w uzębieniu prezentują widok upadku fizycznego i moralnego dawnego obszarnika.

Sierpniowym bohaterem cyklu „W ramie zamknięte” jest Ignacy Witz. Postać nietuzinkowa – malarz, rysownik, karykaturzysta, dziennikarz piszący o sztuce, autor kilkudziesięciu pozycji popularnonaukowych z dziedziny historii sztuki. Człowiek niezwykłej wrażliwości – tak na sprawy społeczne, jak i spektrum sztuki. Pod koniec życia walczący z depresją, schorowany. Trzeci, ostatni zawał serca okazał się śmiertelny…

 


Był wybitnym ilustratorem książek dla dzieci, m.in. kultowego utworu Juliana Tuwima pt.: „Słoń Trąbalski”. Autor kapitalnych książek popularnonaukowych z dziedziny sztuki i jej historii. Na lekturze książki „Oko i dłoń malarza” wychowało się wiele pokoleń adeptów kierunków artystycznych. W ostatnich latach, m.in. dzięki staraniom wnuka artysty, Michała Fogga, jest Witz przywracany pamięci polskiej historii sztuki. Rodowity lwowiak, absolwent lwowskiego Państwowego Instytutu Sztuk Plastycznych. W czasie II wojny światowej walczył w Armii Czerwonej i Armii Polskiej. Po wojnie swoje życie związał ze stolicą. Wieloletni współpracownik „Życia Warszawy", do którego przez niemal 25 lat pisał felietony krytyczne, opisując życie artystyczne Warszawy.

Poglądy estetyczne Ignacego Witza ukształtowało przedwojenne lwowskie środowisko artystyczne. Pochodzący z ubogiej żydowskiej rodziny artysta, w sposób naturalny związał się ze środowiskiem lewicowych aktywistów komunistycznych oraz lewicujących artystów spod znaku lwowskiego „Artesu”. Debiutował tuż po wyzwoleniu w lubelskim tygodniku satyrycznym „Stańczyk” w roku 1944. Tygodnik był politycznie zaangażowany i wrogo nastawiony wobec Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Rysunki zamieszczali tam tacy wybitni przedwojenni rysownicy jak: Jerzy Zaruba, Ignacy Witz, Karol Baraniecki, Henryk Tomaszewski. Jako karykaturzysta debiutował w „Stańczyku” również Zbigniew Lengren.

Przez lata formy ekspresji w twórczości Witza ulegały zmianie, jednak to właśnie rysunek pozostawał ich podstawą. Osiągnął w swojej twórczości tę szczególną maestrię cechującą największych. We wstępie do katalogu wystawy Witza w Zachęcie, w roku 1963, tak charakteryzowała styl artysty Irena Jakimowicz: „(…) odszukanie tej lapidarności linii – czystej i precyzyjnej – jaką osiągnął Witz przede wszystkim w rysunku, ułatwiły mu niewątpliwie w dużym stopniu koneksje z owych odległych już czasów, gdy w przedwojennym Lwowie zdobywał artystyczne wykształcenie (...).” Niezwykle piękne są także jego gwasze, ściszone, niezwykle intymne, o których w roku 1970 pisał Ksawery Piwocki w katalogu radomskiej wystawy artysty: „(…) gwasze Witza swej urody nie zawdzięczają żadnej upiększającej stylizacji, lecz rasowemu wyczuciu formy i barwnych skojarzeń (…)”.
 

 

Prezentowany obraz jest emblematyczny w równej mierze dla Witza plakacisty, co dla przedstawienia postaci kułaka w powojennej Polsce. Ten tzw. klasowy wróg, truteń polskiej wsi był przez propagandę przedstawiany jako oszust, leń i krwiopijca. Typowe atrybuty przedwojennego obszarnika to marynarka, kamizelka, zegarek z dewizką i kapelusz. W reportażach opisywany był jako osobnik, który chowa zboże, nie chcąc podzielić się z innymi, potrzebującymi. Kułaków należało „rozkułaczyć”, czyli odebrać im majątki.

 

Źródła (dostęp w dniu 13.07.2023 r.):

Katalog wystawy „Ignacy Witz”, Zachęta, Warszawa, 1963 r.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_Witz

https://polskieradio24.pl/130/5646/artykul/2475444,kwadratura-kultury-artysta-i-krytyk-sztuki-ignacy-witz

https://audycjekulturalne.pl/ignacy-witz/

https://archiwum.allegro.pl/oferta/ignacy-witz-1959-akt-surrealiztycznej-krolowej-i7781531105.html

https://culture.pl/pl/artykul/polskie-szkoly-ilustracji

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ku%C5%82ak

https://ossolineum.pl/index.php/stanczyk-dobry-zart-tynfa-wart/

 

Zdjęcie obrazu miesiąca – zatytułowane „Kułak”, autor Ignacy Witz. Tytułowy wróg ludu, czyli Kułak, przedstawiony wśród worków ze zbożem, które chce ukryć przed władzą ludową. Postać przechylona, jakby symbolicznie „chyląca się ku upadkowi”. Całość kontrastowa – ciemno ubrana postać z obowiązkowymi atrybutami przedwojennej rzeczywistości, takimi jak kamizelka czy zegarek z dewizką – na jasnym tle zbudowanym przestrzennie przez piętrzące się worki – prawa strona ucieka tłem w symboliczną nicość, niebyt. Twarz Kułaka niesympatyczna, oczy wytrzeszczone, braki w uzębieniu prezentują widok upadku fizycznego i moralnego dawnego obszarnika.

Ignacy Witz, „Kułak”, 1950; tempera, tektura; 39 x 78 cm; MPK/SW/508

Zdjęcie obrazu miesiąca – zatytułowane „Kułak”, autor Ignacy Witz. Tytułowy wróg ludu, czyli Kułak, przedstawiony wśród worków ze zbożem, które chce ukryć przed władzą ludową. Postać przechylona, jakby symbolicznie „chyląca się ku upadkowi”. Całość kontrastowa – ciemno ubrana postać z obowiązkowymi atrybutami przedwojennej rzeczywistości, takimi jak kamizelka czy zegarek z dewizką – na jasnym tle zbudowanym przestrzennie przez piętrzące się worki – prawa strona ucieka tłem w symboliczną nicość, niebyt. Twarz Kułaka niesympatyczna, oczy wytrzeszczone, braki w uzębieniu prezentują widok upadku fizycznego i moralnego dawnego obszarnika.
Czarno – białe zdjęcie stojącego Ignacego Witza na tle szaf bibliotecznych, trzymającego w ręku egzemplarz książki Juliana Tuwima pt.: „Słoń Trąbalski”. Artysta ubrany w białą koszulę , w jednej ręce trzyma książkę, drugą trzyma za prawym uchem. Twarz dojrzałego mężczyzny, z wąsami, wysokim czołem oraz ciemnymi włosami zaczesanymi do tyłu.

Ignacy Witz z pierwszym wydaniem „Słonia Trąbalskiego”, ok. 1948; https://audycjekulturalne.pl/ignacy-witz/

Czarno – białe zdjęcie stojącego Ignacego Witza na tle szaf bibliotecznych, trzymającego w ręku egzemplarz książki Juliana Tuwima pt.: „Słoń Trąbalski”. Artysta ubrany w białą koszulę , w jednej ręce trzyma książkę, drugą trzyma za prawym uchem. Twarz dojrzałego mężczyzny, z wąsami, wysokim czołem oraz ciemnymi włosami zaczesanymi do tyłu.
Plakat - karykatura przedstawiający człowieka w furii, który z mównicy wykrzykuje słowa żeby mi tu nie było komenderowania. Jego zaciekłość, niemal szaleńczy obłęd jest tak wielki, że przewraca stojącą na mównicy szklankę z wodą, a oczy prawie wychodzą mu z orbit. Wąsata postać o rzadkich przetłuszczonych włosach, niemal wychodzi z płaszczyzny obrazu. Kolorystyka w czerwieniach, podkreśla dynamizm i dramatyzm całości. Czarna marynarka i biała koszula potęgują napuchniętą z gniewu, czerwoną twarz mówcy. Tło w kolorze zgaszonej, ponurej zieleni.

Plakat satyryczny autorstwa Ignacego Witza, 1955. Praca prezentowana w roku 2003 w Galerii Sztuki Socrealizmu Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Foto: PAP/ Mirosław Trembecki, https://polskieradio24.pl/130/5646/artykul/2475444,kwadratura-kultury-artysta-i-krytyk-sztuki-ignacy-witz

Plakat - karykatura przedstawiający człowieka w furii, który z mównicy wykrzykuje słowa żeby mi tu nie było komenderowania. Jego zaciekłość, niemal szaleńczy obłęd jest tak wielki, że przewraca stojącą na mównicy szklankę z wodą, a oczy prawie wychodzą mu z orbit. Wąsata postać o rzadkich przetłuszczonych włosach, niemal wychodzi z płaszczyzny obrazu. Kolorystyka w czerwieniach, podkreśla dynamizm i dramatyzm całości. Czarna marynarka i biała koszula potęgują napuchniętą z gniewu, czerwoną twarz mówcy. Tło w kolorze zgaszonej, ponurej zieleni.
Na wpół abstrakcyjny, na wpół figuratywny rysunek tuszem na papierze w kolorze sepii z końca lat 50-tych, przedstawiający jak mówi tytuł pracy - :Akt surrealistycznej Królowej”. Postać potraktowana skrótowo, niemal schematycznie, w duchu abstrakcji organicznej. Domyślamy się sylwety tytułowej królowej poprzez zarysowaną koronę rozchylony płaszcz oraz zarysowane piersi kobiece. Całość utrzymana w stylistyce modnych w tamtym czasie nawiązań do świata kształtów przyrody – odbić wodnych, powidoków.

Projekt okładki do książki W. Gubariewa „Przygoda, jakiej nie było”, 1962; https://audycjekulturalne.pl/ignacy-witz/

Na wpół abstrakcyjny, na wpół figuratywny rysunek tuszem na papierze w kolorze sepii z końca lat 50-tych, przedstawiający jak mówi tytuł pracy - :Akt surrealistycznej Królowej”. Postać potraktowana skrótowo, niemal schematycznie, w duchu abstrakcji organicznej. Domyślamy się sylwety tytułowej królowej poprzez zarysowaną koronę rozchylony płaszcz oraz zarysowane piersi kobiece. Całość utrzymana w stylistyce modnych w tamtym czasie nawiązań do świata kształtów przyrody – odbić wodnych, powidoków.
Kolorowa okładka przygodowej książki dla dzieci, o tematyce – „Przygoda jakiej nie było”, radzieckiego pisarza Witalija Gubariewa. Para bajkowych postaci, jedna niższa to pirat morski – o czym świadczą takie atrybuty jak – marynarska koszulka w biało niebieskie pasy, sztylet za pasem, trupia czaszka na czarnym kapeluszu z szerokim rondem, druga wyższa, to tzw. rzezimieszek – twarz niedogolona, wąsata, zawadiacka chustka typy gawrosz na szyi. Postacie potraktowane schematycznie w stylistyce dziecięcych.

„Akt surrealistycznej królowej”, 1959, tusz, papier; 23 x 15 cm (w świetle oprawy); https://archiwum.allegro.pl/oferta/ignacy-witz-1959-akt-surrealiztycznej-krolowej-i7781531105.html

Kolorowa okładka przygodowej książki dla dzieci, o tematyce – „Przygoda jakiej nie było”, radzieckiego pisarza Witalija Gubariewa. Para bajkowych postaci, jedna niższa to pirat morski – o czym świadczą takie atrybuty jak – marynarska koszulka w biało niebieskie pasy, sztylet za pasem, trupia czaszka na czarnym kapeluszu z szerokim rondem, druga wyższa, to tzw. rzezimieszek – twarz niedogolona, wąsata, zawadiacka chustka typy gawrosz na szyi. Postacie potraktowane schematycznie w stylistyce dziecięcych.
Postać biegnącej postaci z piłką, potraktowana skrótowo – znak, ślad postaci, rodzaj białego odcisku na niebieskim tle, podobnego do nieregularnej pieczątki, odbicia w wodzie, czegoś niedookreślonego na powierzchni stabilnego tła.

„Bez tytułu”, 1961; https://audycjekulturalne.pl/ignacy-witz/

Postać biegnącej postaci z piłką, potraktowana skrótowo – znak, ślad postaci, rodzaj białego odcisku na niebieskim tle, podobnego do nieregularnej pieczątki, odbicia w wodzie, czegoś niedookreślonego na powierzchni stabilnego tła.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników Dowiedz się więcej

Alert Systemowy