Autor: Sławomir Grzechnik

Bolesław Stawiński, Portret Jóźwiaka

30 września 2022

1. Bolesław Stawiński, Portret Jóźwiaka, ok. 1952, olej, płótno, wymiary 70 x 50 cm; nr inw. MPK/SW/37

Obraz autorstwa Bolesława Stawińskiego przedstawia generała Franciszka Jóźwiaka, pseudonim Witold, polskiego działacza komunistycznego, komendanta głównego Milicji Obywatelskiej. Portret namalowany został farbami olejnymi na płycie pilśniowej. Przedstawia popiersie mężczyzny w średnim wieku, w wojskowym mundurze. Na twarzy ma okrągłe małe okulary w ciemnych i cienkich oprawkach. Twarz o żółtawej karnacji, z jasnobrązowymi włosami sczesanymi ku górze. Oczy brązowe, nos szeroki, usta podkreślone charakterystycznymi małymi wąsikami. Ubrany w zieloną kurtkę mundurową z dystynkcjami generała i brązową koalicyjką, pod którą widoczna jasnozielona koszula i krawat. Tło zróżnicowane, przechodzi od zgaszonej czerwieni po prawej, przez brązy do szarych zieleni po lewej. W lewym górnym narożniku widoczna książka lub kalendarz dekorowana inicjałami „GL” oznaczającymi Gwardię Ludową, oraz zieloną gałązką i czerwonym sztandarem.

Franciszek Jóźwiak (pseudonim Witold), urodzony w 1895 roku w Hucie Baranowskiej w powiecie puławskim, zmarł w 1966 roku w Warszawie; polski działacz komunistyczny, generał dywizji, komendant główny Milicji Obywatelskiej.

Od 1912 roku należał do Polskiej Partii Socjalistycznej. W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Od 1921 roku działał w Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. W okresie międzywojennym za działalność komunistyczną był wielokrotnie aresztowany, w więzieniach przebywał łącznie 12 lat. We wrześniu 1939 roku, zwolniony z więzienia, do 1942 przebywał w ZSRR, od 1941 roku walcząc w partyzantce radzieckiej. Po przedostaniu się do Polski, w maju 1942 roku, objął funkcję członka Sekretariatu Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej. W latach 1942–1944 był szefem Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, a następnie Armii Ludowej.

Od 1944 roku pełnił funkcję pierwszego komendanta głównego Milicji Obywatelskiej, a w 1945 roku objął też urząd wiceministra bezpieczeństwa publicznego (do 1949 roku). Następnie sprawował funkcje: prezesa Najwyższej Izby Kontroli (1949–1952), ministra kontroli państwowej (1952–1955) i wicepremiera (1955–1957). Był też posłem na Sejm (1947–1956) oraz członkiem Rady Państwa (1949–1952). W 1956 roku został odsunięty od władzy.

W 1939 roku poślubił Fridę Szpringer, a w latach 1942–1956 jego drugą żoną była Helena Wolińska-Brus, prokurator wojskowy w okresie bierutowskim (stalinowskim).

Wśród licznych wizerunków gen. Jóźwiaka wyróżnia się portret namalowany przez Bolesława Stawińskiego (1908–1983). polskiego malarza, rysownika i pedagoga.

Pochodził z wielodzietnej rodziny robotniczej, jego bratem był Eugeniusz Stawiński – minister w rządach Bolesława Bieruta i Józefa Cyrankiewicza. Kształcił się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem W. Jarockiego, T. Axentowicza, F. Ruszczyca i W. Weissa. W okresie międzywojennym wystawiał swoje prace z Grupą Krakowską w Warszawie, Krakowie i Lwowie. Po II wojnie światowej zamieszkał w Bytomiu. Od 1949 roku wykładał w katowickim oddziale Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Tworzył prace zarówno malarskie i rysunkowe. Tematem jego dzieł były kompozycje figuralne, akty, pejzaże, portrety, martwe natury. Malował w technice olejnej, akwarelowej, temperowej. (Wielka encyklopedia malarstwa polskiego, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2011; Bolesław Stawiński | CONNAISSEUR Kraków - Salon Dzieł Sztuki (koneser.krakow.pl).

Podpisy do ilustracji:

Bolesław Stawiński, Portret Jóźwiaka, ok. 1952, olej, płótno, wymiary 70 x 50 cm; nr inw. MPK/SW/37
Wanda Bobrowska, Portret gen. „Witolda” Jóźwiaka, 1952, ołówek, papier, wymiary 46,5 x 36 cm; nr inw. MPK/SW/1397
Bolesław Stawiński, fotografia http://zyciebytomskie.pl/index.php/ZB/panteon/bolesaw-stawiski-od-socjalisty-do-artysty-kloszarda

1. Bolesław Stawiński, Portret Jóźwiaka, ok. 1952, olej, płótno, wymiary 70 x 50 cm; nr inw. MPK/SW/37

2. Wanda Bobrowska, Portret gen. „Witolda” Jóźwiaka, 1952, ołówek, papier, wymiary 46,5 x 36 cm; nr inw. MPK/SW/1397

Rysunek ołówkiem na papierze, wykonany przez Wandę Bobrowską. Przedstawia Franciszka Jóźwiaka, pseudonim Witold, polskiego działacza komunistycznego. Popiersie mężczyzny w średnim wieku. Na twarzy ma okrągłe małe okulary w ciemnych i cienkich oprawkach. Twarz okrągła, z włosami sczesanymi ku górze. Nos szeroki, usta podkreślone charakterystycznymi małymi wąsikami. Ubrany w marynarkę, pod którą widoczna koszula i krawat. W prawym dolnym narożniku widoczna sygnatura: „W Bobrowska 1952”.

3. Bolesław Stawiński, fotografia http://zyciebytomskie.pl/index.php/ZB/panteon/bolesaw-stawiski-od-socjalisty-do-artysty-kloszarda

Fotografia czarno-biała przedstawia malarza Bolesława Stawińskiego. Starszy mężczyzna, z dłuższymi siwymi włosami, ukazany jest w półpostaci na tle galerii obrazów. Ubrany jest w płaszcz, w rękach trzyma plik kartek.