Na Walentynki – dziewczyna w ogrodzie

W ogrodzie na ławce siedzi zwrócona w prawo, w 3/4 zamyślona dziewczyna. W rękach, spoczywających na książce rozłożonej na kolanach, trzyma różę. Ubrana jest w lekką suknię w paski, z rękawami do łokcia, z fartuszkiem. Na ramionach ma zarzuconą tzw. fichu, trójkątną chustę. Włosy słonięte są czepeczkiem. Na ławce, obok niej koszyk z motkami, a po prawej donica z krzakiem róży. W tle rozłożyste drzewo. Pole obrazowe wyodrębnione jest wertykalnym medalionem, wspartym na podstawie z prostokątną płytą z uskokiem u dołu. W medalionie napis: „Jusques dans la moindre chose/ Je vois mon Amant empreint: / Quand j'éparpille une rose,/ Dans chaque feuille il est peint”.

Obiekt pochodzi z licznej kolekcji grafik zgromadzonych przez Konstantego Zamoyskiego, I ordynata na Kozłówce.

Jest to powtórzenie, z ok. 1905 r., francuskiej grafiki ilustracyjnej, wykonane w technice miedziorytniczej (akwaforta) na papierze maszynowym, używanym nie wcześniej niż w 2 poł. XIX w. Grafika, odciśnięta jest niestarannie, jak gdyby odcisk pyty miał być jedynie imitacją odbitki graficznej w stylu XVIII-wiecznych grafik. Farba drukarska ma ciemnobrązowy kolor, zharmonizowany z ciepłym odcieniem papieru i delikatnym, transparentnym podkolorowaniem farbą wodną.

Za wzór posłużyła grafika „Jusques dans la moindre chose” („Nawet w najmniejszej rzeczy”) z 1774 r., której rytownikiem był Louis-Joseph Masquelier (1741–1811) wg gwaszu Pierre-Antoine Baudouina (1723–1769).

Cytowany fragment wiersza pozwala nam też stwierdzić, że jest to ilustracja do jednej ze scen jednoaktowej opery komicznej Michel-Jeana Sedaina, z muzyką Pierre-Alexandre Monsigny.

Opera „On ne s'avise jamais de tout” (Nigdy nie wiemy wszystkiego”) po raz pierwszy zaprezentowana została podczas dorocznego jarmarku Saint-Laurent, 14 września 1761 r. (E. Bocher podaje, że przedstawiona była w Wersalu przed Ich Królewskimi Mościami w środę 2 grudnia 1761 r.).

Jarmark, odbywający się w XVIII wieku na terenie opactwa Saint-Lazare, trwał od 9 sierpnia (wigilia św. Wawrzyńca) do 29 września (dzień św. Michała). Innymi znanymi targami, oferującymi publiczności również przestawienia teatralne były targi Saint-Germain. W przedstawieniach artyści występowali na obu scenach, co pozwalało publiczności śledzić i porównywać spektakle. Tak stopniowo narodził się rodzaj teatralnej „opery mydlanej” (opera buffa) o nieskomplikwanej fabule. W 1716 r. to właśnie w teatrze jarmarku Saint Laurent Catherine Vanderberg, dyrektor teatru, uzyskała od Królewskiej Akademii Muzycznej wyłączne pozwolenie na wydawanie w czasie jarmarku sztuk zmieszanych z pieśnią i tańcem. W 1752 r. Jean Monnet zlecił wybudowanie teatru na targach Saint Laurent, którego dekorację powierzył Boucherowi.

Wracając do naszego wdzięcznego obrazka – pod scenką widnieją słowa arii, którą w VIII scenie śpiewa jedna z bohaterek tej miłosnej opery:

„Nawet w najdrobniejszej rzeczy

Widzę odciśnięty ślad mojego Kochanka:

Kiedy rozrzucam różę,

Na każdym płatku jest namalowany.


Widzę go w obłoku,

Z upodobaniem wędrującym w powietrzu;

Dla mnie wszystko jest jego obrazem,

Moje serce westchnęło.

Jeśli wyhaftuję jakąś pracę,

W niuansie wzoru, widzę jego rysy, jego twarz,

Na wyszytym płótnie.

Jeśli czytam, na każdej stronie

Wydaje mi się, że umieszczone jest Jego imię;

Wymawiane jest przez pobliskie echo.

Gdy dźwięk wpadnie w moje ucho,

Słucham... i wszystkimi zmysłami,

Moja dusza, która zawsze czuwa,

Wierzy, że słyszy jego sposób mówienia.

Ten styl, ten delikatny ton,

Ten czarujący dźwięk głosu,

Te akcenty, które słychać,

Wszystko, co schlebia mojemu sercu.”


Nawet w najdrobniejszej rzeczy.

Opr. Anna Fic-Lazor

„Jusques dans la moindre chose” (Czytająca; Dziewczyna w ogrodzie)

Autor nieokreślony wg Louis-Josepha Masqueliera (1741–1811) wg Pierre-Antoine Baudouina (1723–1769)

Francja, Paryż, około 1905

miedzioryt, akwaforta, papier maszynowy, farby wodne

28,6 x 21,2 cm

Nr inw. MPK/MR/1102

Bibligrafia:

https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5780846n/f22.item.r=pourquoi%20dans%20la%20moinre#

https://fr.wikipedia.org/wiki/On_ne_s%27avise_jamais_de_tout

https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5780846n

https://en.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_de_la_foire

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Foire_saint-laurent.jpg

Bocher Emmanuel, Les Gravures Françaises du Xviiie Siècle, ou Catalogue Raisonné des Estampes, Eaux-Fortes, Pièces en Couleur, au Bistre Et au Lavis, de 1700 à 1800, Vol. 2, Pierre-Antoine Baudouin, Paris 1875-1882; https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55670780/texteBrut