Zydle Konstantego Zamoyskiego

Uwagę turystów odwiedzających pałac w Kozłówce przykuwają dwa krzesła znajdujące się w korytarzyku południowym przylegającym do Sypialni Hrabiego Adama. Są to zydle, w języku staropolskim nazywane także zedelami. W dawnej Polsce termin ten oznaczał także fotel, niewielką ławkę bądź stołek. Były to meble opierające się na trzech lub czterech nogach lub na dwóch wykonanych z desek podporach skierowanych na zewnątrz. Siedziska zydli miały kształt czworoboku, najczęściej zbliżonego do trapezu. Natomiast ich oparcia swoim wyglądem przypominały trójkąt. Powierzchnie zydli, a w szczególności siedziska i oparcia, ozdabiane były różnymi formami sztuki snycerskiej, między innymi wolutami (element w formie zwoju lub spirali) czy maszkaronami (motyw ludzkiej głowy bądź postaci fantastycznej).

Pierwowzorem dla zydli było sgabello – rodzaj ciężkiego krzesła pochodzącego z Włoch, które pojawiło się w XIV wieku, a rozpowszechniło w wiekach XV i XVI. Sgabello charakteryzujące się bogatymi rzeźbieniami występowało także bez oparcia, swoim wyglądem przypominając taboret. Współcześnie zydle również cieszą się popularnością, w szczególności w meblarstwie ludowym, między innymi w regionach górskich.

Kozłowieckie zydle pochodzą z 4. ćw. XIX wieku. Stanowiły one własność rodziny Zamoyskich. W 1944 roku zostały przejęte przez Państwowy Ośrodek Muzealny w Kozłówce. Wykonane zostały z drewna dębowego. Wśród licznych zdobień możemy dostrzec, między innymi, dwie łapy zwierzęce z pazurami na samym dole czy też maszkarony na oparciu i podporze.

LITERATURA:

1. Izydor Grzeluk: Słownik terminologiczny mebli. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji Zabytków, 1998, s. 64, 66
2. https://etnomuzeum.eu/zbiory/-439
3. https://sjp.pwn.pl/slowniki/zydel
4. Stefan Kozakiewicz red.: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 422.