„Więcej niż hrabia… W ordynackiej bibliotece”

8 maja przypada Dzień Bibliotekarza, który rozpoczyna Tydzień Bibliotek, obchodzony od roku 2004 program promocji czytelnictwa i bibliotek. W związku z tym oraz w nawiązaniu do przypadających w tym roku – 120. rocznicy utworzenia ordynacji kozłowieckiej oraz 100. rocznicy śmierci Konstantego Zamoyskiego, przedstawiamy trzecią odsłonę wystawy „Więcej niż hrabia… W ordynackiej bibliotece”. Wydarzenia te zachęcają do pokazania hrabiego jako bibliofila i właściciela okazałego, starannie dobranego księgozbioru. Pokazane zostaną szczególnie atrakcyjne i cenne egzemplarze z tej imponującej kolekcji.

Księgozbiór po rodzinie Zamoyskich liczy obecnie 7905 woluminów stanowiących 5181 jednostek inwentarzowych. W chwili śmierci założyciela biblioteki liczył prawdopodobnie około 10 000 woluminów. Gromadzony był przez Konstantego Zamoyskiego, a później przez jego spadkobierców. Zaczątkiem tej biblioteki stał się księgozbiór rodziców hrabiego, Jana i Anny z Mycielskich. W skład kolekcji wchodziły również dzieła z Biblioteki Ordynacji Zamojskiej, a także z prywatnych bibliotek innych polskich rodów arystokratycznych oraz z księgozbiorów osób z kręgu kultury i nauki.

Wiele książek, w tym starodruki, trafiły do kozłowieckiej biblioteki z księgozbioru Andrzeja Edwarda Koźmiana, poety i polityka związanego z Hotelem Lambert. Potwierdzają ten fakt odręczne podpisy na książkach „Andrzej E. Koźmian”. Znalazły się tu też książki jego ojca, Kajetana Koźmiana. Szereg książek pochodziło z bibliotek Sapiehów, przede wszystkim z kolekcji rodowej zgromadzonej w Kodniu. Wskazuje na to ekslibris twórcy tej biblioteki, Jana Fryderyka Sapiehy, kanclerza wielkiego litewskiego. Są również książki opatrzone ekslibrisem Józefa Stanisława Sapiehy, biskupa wileńskiego i bibliofila. Ślad po sobie zostawiła też Anna z Zamoyskich Sapieżyna, siostra Aleksandra, pierwszego właściciela Kozłówki z rodziny Zamoyskich. Jej książki też zachowały się w kozłowieckiej bibliotece. Wiele książek, zaopatrzonych w ekslibris lub w superekslibris, pochodziło z Biblioteki Ordynacji Zamojskiej. Wśród książek odziedziczonych przez Konstantego Zamoyskiego zachowały się też pojedyncze egzemplarze z bibliotek Bielińskich, pierwszych właścicieli Kozłówki, a także Granowskich, Potockich, Ostrowskich, Jabłonowskich, Czartoryskich i Załuskich.

W 1879 roku Konstanty Zamoyski nabył księgozbiór po zmarłym biskupie lubelskim Walentym Baranowskim oraz jego bracie, Janie, wybitnym astronomie. Zbiór, liczący około 1300 woluminów, zawierał książki z zakresu teologii, historii, astronomii, matematyki, fizyki i chemii.

Kozłowiecki księgozbiór jest zróżnicowany, znajdują się tutaj książki z wielu różnych dziedzin, w trzynastu językach. Dominują publikacje francuskie, ale są też polskie, angielskie, armeńskie, czeskie, greckie, hiszpańskie, łacińskie, niemieckie, rosyjskie, serbsko-chorwackie, słoweńskie i włoskie. W bibliotece gromadzone były też rękopisy, starodruki, druki nowe oraz zbiory specjalne.

Wystawę wybranych dzieł z tego księgozbioru można zobaczyć podczas zwiedzania ekspozycji wnętrz pałacowych, w Bibliotece, w dniach 8 maja – 16 czerwca 2023 roku.